- 16 maja 2024
Nadciśnienie, czyli wysokie ciśnienie krwi, jest jedną z najczęściej występujących chorób. Dotyka 1 na 3 Polaków w wieku powyżej 18 lat. Nadciśnienie, zwłaszcza ignorowane, może prowadzić do poważniejszych zaburzeń, takich jak choroby naczyniowo-mózgowe, problemy z sercem czy niewydolność nerek. Leczenie nadciśnienia i utrzymanie optymalnego poziomu ciśnienia krwi ma ogromne znaczenie.
Ciśnienie krwi jest miarą siły oddziaływania krwi w układzie krążenia, która jest często pobierana w celu diagnostyki medycznej i monitorowania. Odczyt składa się z dwóch poziomów lub liczb, a mianowicie ciśnienia skurczowego (górna lub pierwsza liczba) i ciśnienia rozkurczowego (dolna lub druga liczba).
Normalne ciśnienie krwi wynosi od 90 do 120 mmHg dla ciśnienia skurczowego i od 60 do 80 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. Kryterium rozpoznania nadciśnienia jest ciśnienie krwi powyżej lub równe 130 mmHg/80 mmHg. Nadciśnienie tętnicze dzieli się dalej na dwa etapy:
Ludzie, którzy mają skurczowe ciśnienie krwi między 120 a 129 mmHg i rozkurczowe ciśnienie krwi między 60 a 80 mmHg mają wysokie normalne wartości ciśnienia krwi, a ten zakres jest określany jako etap przed nadciśnieniem. Twoje ciśnienie krwi może być niezdrowe, nawet jeśli utrzymuje się tylko nieznacznie powyżej 120/80 mmHg. Im wyższy poziom, tym większe ryzyko dla zdrowia.
U około 5% pacjentów cierpiących na nadciśnienie, jest ono spowodowane chorobą podstawową. Na przykład choroby nerek, pierwotnego aldosteronizmu czy guza chromochłonnego. Ten rodzaj nadciśnienia nazywany jest wtórnym, a leczenie choroby podstawowej z dużym prawdopodobieństwem spowoduje obniżenie poziomu ciśnienia krwi lub powrót do wartości prawidłowych. Jednak u większości pacjentów przyczyna nadciśnienia jest nieznana. Nadciśnienie takie nazywane jest nadciśnieniem pierwotnym lub zasadniczym i powszechnie wymaga leczenia przez całe życie.
Wysokie ciśnienie krwi utrudnia sercu pompowanie wystarczającej ilości krwi, która zawiera składniki odżywcze i tlen potrzebne różnym częściom ciała. Może to prowadzić do zmniejszenia elastyczności i bliznowacenia tętnic. Kiedy sztywnienie tętnic rozwija się, powoduje to pogrubienie mięśnia sercowego sprawiając, że pracuje on jeszcze ciężej i jest słaby. Uszkodzone tętnice wpływają na ilość dostarczanej krwi, która dociera do narządów ciała w celu ich prawidłowego funkcjonowania, a zmniejszenie dopływu krwi zaszkodzi wszystkim dotkniętym narządom. Dlatego właśnie niewydolność nerek jest bardzo możliwym powikłaniem wysokiego ciśnienia krwi.
Leczenie nadciśnienia jest złożone i obejmuje zmianę stylu życia oraz leczenie medyczne. Jednak leczenie medyczne nie zawsze musi być konieczne. Możesz poprosić swojego lekarza o radę. Ważne jest, aby pamiętać, że konsultacja medyczna pozostaje priorytetem.
Potrzeba interwencji medycznej może być określona przez lekarza, przy czym kombinacja i dawki leków przeciwnadciśnieniowych są indywidualne dla każdego pacjenta, ponieważ zależą od poziomu ciśnienia krwi pacjenta, wieku, innych chorób, na które pacjent może cierpieć oraz ogólnego stanu pacjenta.
Z drugiej strony, każdemu pacjentowi z nadciśnieniem zaleca się wprowadzenie zmian w stylu życia. Obejmują one redukcję wagi, zaprzestanie palenia, zaangażowanie w aerobową aktywność fizyczną, umiarkowane spożycie alkoholu i zmiany w diecie.
National Heart, Lung, and Blood Institute oraz The American Heart Association promują dietę DASH w celu kontroli i prewencji nadciśnienia tętniczego. Dieta DASH została po raz pierwszy opracowana w latach 90-tych, na podstawie wielu badań, w celu stworzenia opartej na żywności strategii obniżania ciśnienia krwi.
Stwierdzono, że dieta DASH obniża poziom ciśnienia krwi u osób zarówno z nadciśnieniem, jak i zdrowych. Co ciekawe, można to osiągnąć nawet bez zmian w spożyciu soli czy wadze. Wykazano jednak, że nie obniża ona poziomu ciśnienia krwi u osób zdrowych w takim stopniu, aby spadło ono poniżej normy.
Skuteczność diety została udowodniona w wielu badaniach: średnio może ona pomóc obniżyć poziom ciśnienia krwi o 11/8 mmHg u pacjentów z nadciśnieniem, a o 8/4 mmHg u osób bez nadciśnienia i w stanie przednadciśnieniowym.
Dieta DASH to plan posiłków zawierający duże ilości owoców, warzyw i pełnych ziaren. Należy również uwzględnić beztłuszczowe lub niskotłuszczowe produkty mleczne, ryby, fasolę i orzechy. Żywność bogata w składniki odżywcze, takie jak potas, wapń i magnez, wraz z przeciwutleniaczami, w znacznym stopniu przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego.
Plan DASH zaleca ograniczenie pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, takich jak czerwone mięso i pełnotłuste produkty mleczne, a także ograniczenie słodyczy i/lub napojów o zawartości cukru. Chociaż udowodniono, że sama dieta pomaga obniżyć ciśnienie krwi i poziom cholesterolu LDL, zaleca się również obniżenie spożycia sodu i ograniczenie go do zaledwie 1500-3000 mg/dzień, ponieważ dodatkowo poprawia ten wynik. Włączenie do diety ograniczeń w spożyciu sodu wykazało wśród badań największe obniżenie poziomu ciśnienia krwi. Osoby z nadciśnieniem o najniższym spożyciu soli wykazywały najbardziej imponujące wyniki. Na przykład, dzienne spożycie 1,500 miligramów (mg) sodu obniża ciśnienie krwi bardziej niż dzienne spożycie 2,300 mg sodu.
Dieta DASH nie została zaprojektowana jako plan odchudzania, ale jej przestrzeganie nie prowadzi do niezdrowego przyrostu masy ciała. Jednakże, ponieważ zmniejszenie masy ciała jest również potrzebne u niektórych pacjentów z nadciśnieniem, utrata wagi może być łatwo osiągnięta poprzez przestrzeganie planu posiłków, w którym można zmniejszyć dzienne spożycie do 2000 kalorii; przy jednoczesnym zwiększeniu aktywności fizycznej.
Przestrzeganie diety wraz z innymi zmianami w zdrowym stylu życia potęguje działanie leków przeciwnadciśnieniowych. Może również dać możliwość stosowania mniejszych dawek tych leków potrzebnych w kontroli ciśnienia krwi u pacjentów z nadciśnieniem. Jest to jeszcze ważniejsze u pacjentów ze stanem przednadciśnieniowym, ponieważ u tych pacjentów zmiana stylu życia może zapobiec lub spowolnić rozwój nadciśnienia. Może to pomóc przedłużyć czas, w którym nie ma potrzeby przyjmowania substancji leczniczych lub poddawania się regularnej terapii.
Wzór diety DASH może być skuteczny w obniżaniu ciśnienia krwi, ale nie jest zalecany tylko dla osób cierpiących na nadciśnienie; jest zalecany dla wszystkich, ponieważ jest to model nowoczesnej zdrowej diety, która jest zbilansowana, elastyczna, łatwa do naśladowania w miarę upływu czasu i nie wymaga żadnych specjalnych pokarmów.
